Juni 16 ya kila mwaka, ulimwengu huadhimisha Siku ya Kimataifa ya Mtoto wa Afrika iliyoanzishwa mwaka 1991 na Umoja wa Afrika (AU) kuadhimisha uasi wa Soweto wa mwaka 1976, ambapo maelfu ya wanafunzi weusi nchini Afrika Kusini walipinga utawala wa ubaguzi wa rangi na sera zake za elimu.
Tangu wakati huo, siku hii maalumu inakusudia kuongeza ufahamu kuhusu changamoto na fursa ambazo watoto wa Afrika wanakabiliwa nazo, hasa katika maeneo ya afya, elimu, na ulinzi.
Tanzania, kama nchi mwanachama wa Umoja wa Afrika, imekuwa ikiadhimisha siku hii tangu mwaka 1991. Siku hii ni maalumu kutambua na kukumbuka thamani, utu, na umuhimu wa watoto wa nchi yetu na bara letu.
Kama wazazi na walezi, tunapaswa kuhakikisha tunawaeleza watoto wetu kuhusu siku hii na umuhimu wake, kwani kuna faida nyingi kwenye kufanya hivyo. Moja ya faida hizi ni kwamba mtoto anapata kujifunza kutoka kwa ujasiri wa watoto wengine.
Watoto wanapaswa kufahamu kuhusu hatua ya kijasiri waliyochukua wenzao huko Afrika Kusini katika kulinda haki zao. Kwa kuwaeleza kuhusu siku hiyo, tunawakumbusha kwamba wanaweza kuleta mabadiliko hata wakiwa na umri mdogo.
SOMA ZAIDI: Tunawezaje Kuwalea Watoto Wetu Kuwa Wenye Furaha?
Siku ya Mtoto wa Afrika ni siku yao, siku ya kutathmini kwa undani zaidi kuhusu maslahi mapana ya watoto wetu. Sisi watu wazima, wazazi, na walezi tunapaswa kujitolea kwa hali na mali katika nafasi zetu ili kushughulikia changamoto nyingi zinazowakabili watoto.
Mwaka huu wa 2024, kaulimbiu inayotuongoza ni Elimu kwa Watoto Wote Barani Afrika: Wakati ni Sasa. Tunaamini kwamba watoto wote wana haki ya kupata elimu bora.
Pamoja na juhudi za Serikali, mifumo ya elimu iliyopo nchini bado haikidhi uhitaji uliopo wa watoto. Mila na desturi duni zinazofanya wazazi katika jamii mbalimbali kutokuona umuhimu wa elimu zinawaangusha watoto wetu.
Watoto ni taifa la sasa na kesho; tunapaswa kuwalinda kwa kuwapatia haki zao za msingi, ikiwemo elimu. Ndiyo maana madhimisho ya Siku ya Mtoto wa Afrika ni muhimu sana kuangazia changamoto zote ambazo watoto wanapitia katika safari yao ya elimu.
Takwimu za Kituo cha Huduma ya Simu kwa Mtoto zinaonyesha watoto wamekuwa wakipitia changamoto tofauti kupata elimu, ikiwemo kufanyiwa vitendo vya unyanyasaji wa kijinsia, kama vile kutopelekwa kabisa shule.
SOMA ZAIDI: Tunawezaje Kuwajengea Uwezo Thabiti Mabinti Zetu?
Watoto pia wamekuwa wakifanyiwa ukatili wa kimwili, wakipewa adhabu kali na zinazoumiza kama vile vipigo na bakora wakiwa shuleni. Kuna utumikishwaji haramu pia, ambapo watoto hupelekwa kufanya kazi badala ya kupelekwa shule.
Mimba na ndoa za utotoni ni changamoto nyingine inayowakabili watoto nchini Tanzania na kukatisha ndoto zao za kusoma.
Kwa mujibu wa tafiti kutoka Mfuko wa Umoja wa Mataifa wa Watoto (UNICEF), zaidi ya watoto milioni 100 wa umri wa shule ya msingi na sekondari hawaendi shuleni barani Afrika. Hii inaonyesha kuwa juhudi bado zinahitajika.
Watoto wote wana haki ya kwenda shule. Ili kufikia Malengo Endelevu ya Ajenda ya 2030, ipo haja ya kuhakikisha kwamba ‘hakuna mtoto anayeachwa nyuma’ kwa kuongeza nguvu ili kuwafikia watoto, hasa wale wasiofaidika na kukua na maendeleo ya Tanzania.
Watoto pia wana haki ya kutokupitia ukatili wa aina yoyote wakiwa shuleni au nyumbani, ikiwemo adhabu za viboko. Afya ya akili ya watoto ipewe kipaumbele kwa sababu inachangia katika uelewa wao shuleni.
SOMA ZAIDI: Dondoo Muhimu za Kuzingatia Katika Safari ya Malezi
Wazazi na walezi tunapaswa kuwa wafuatiliaji wazuri wa maendeleo ya watoto shuleni.
Kwa pamoja, tunaweza kuleta mabadiliko chanya na kuhakikisha watoto wetu wanapata elimu bora na mazingira salama ya kujifunza.
Madhimisho ya Siku ya Mtoto wa Afrika ni fursa ya pekee ya kutathmini mafanikio na changamoto zinazowakabili watoto wetu na kuchukua hatua stahiki ili kuboresha maisha yao na kuhakikisha wanafurahia haki zao zote za msingi.
Makala hizi za malezi huandaliwa na C-Sema, shirika lisilo la kiserikali linalojikita katika kuendeleza na kulinda haki za watoto Tanzania. Kwa maoni na ushauri, wapigie kwenye simu namba 116, ambayo ni maalumu kwa huduma za mtoto. Huduma hii haitozi malipo toka mitandao yote nchini. Vilevile, unaweza kuwapata kupitia kurasa za Facebook: Sema Tanzania, X: @SemaTanzania, na kupitia tovuti yao www.sematanzania.org.
