Mfuko wa Taifa wa Hifadhi ya Jamii (NSSF), Mfuko wa Hifadhi ya Jamii wa Watumishi wa Umma (PSSSF), Mfuko wa Afya (NHIF), na Mfuko wa Udhamini wa Wafanyikazi (WCF) ni nyenzo muhimu za kuwapa wafanyakazi na familia zao kinga na usalama wa kifedha dhidi ya majanga mbalimbali ya maisha, kama vile uzee, ugonjwa, ulemavu, ajali kazini, na kukosa ajira.
Ili kuhakikisha unafaidika ipasavyo na hifadhi hii, ni muhimu sana kuzingatia mambo kadhaa. La kwanza ni kuhakikisha michango yako inalipwa kwa wakati.
Michango yako ndio msingi wa mafao yako ya baadaye. Thibitisha kuwa mwajiri wako anakata na kuwasilisha michango yako kwa mfuko husika kwa wakati. Ukiacha kufuatilia, unaweza kukosa kipindi cha uchangiaji, jambo linaloweza kupunguza kiwango cha malipo yako au kukufanya upoteze haki yako kabisa.
Kipindi ambacho hakina michango hakiingii katika hesabu ya mafao yako. Ni busara kuangalia hali yako ya michango mara kwa mara kupitia vyombo vya kidijitali kama vile Lango la Wanachama la PSSSF, Programu ya PSSSF Kiganjani, Lango la Wanachama la NSSF, au Programu ya NSSF. Unaweza pia kufika moja kwa moja katika ofisi za mifuko kuthibitisha taarifa zako.
Jambo lingine muhimu ni kwamba toa taarifa mapema unapopatwa na janga. Mifuko ya hifadhi ya jamii ipo kukupa msaada unapohitaji zaidi. Iwe ni kifo, uzazi, ugonjwa, au kukosa ajira, usiache kuchelewa kutoa taarifa.
SOMA ZAIDI: Unataka Kuomba Fao la Urithi Kutoka NSSF? Soma Hapa Kufahamu Zaidi
Kuchelewa kutoa taarifa kunaweza kusababisha ucheleweshaji mkubwa wa malipo au hata kupoteza kwa fursa ya kupata msaada huo.
Kwa mfano, Fao la Uzazi linapaswa kuombwa ndani ya siku 84 hadi 90 tangu siku ya kujifungua, huku Msaada wa Mazishi unapaswa kuombwa ndani ya siku 30 tangu tarehe ya kifo.
Pia, hakikisha taarifa zako zinafanana katika nyaraka zote. Tofauti ndogo, kama tahajia tofauti ya jina au tarehe ya kuzaliwa, zinaweza kusababisha migogoro na ucheleweshaji wa malipo yako. Mfuko utalazimika kuthibitisha ukweli wa taarifa hizi kabla ya kulipa, na hii inaweza kuchukua muda mrefu.
Hakikisha taarifa zako kwenye cheti cha kuzaliwa, kitambulisho cha NIDA, akaunti yako ya benki, na nyaraka za kazi zinafanana kabisa. Fanya marekebisho mapema ukigundua utofauti wowote.
Ni muhimu pia kuandaa na kuwasilisha nyaraka zako sahihi kwa wakati. Kila aina ya fao inahitaji seti maalum ya nyaraka ili kuthibitisha uhalali wake. Kukosa nyaraka hizi au kuchelewa kuwasilisha ombi lako kunaweza kukukosesha haki yako.
SOMA ZAIDI: Fao la Kukosa Ajira ni Nini, na Nani Anastahili Kulipata?
Kwa mfano, Fao la Uzazi huhitaji cheti cha kuzaliwa cha mtoto, kadi ya kliniki, hati ya mshahara, na fomu ya likizo ya uzazi, na Fao la Uzee uhitaji kibali cha kustaafu, hati ya mishahara, na taarifa ya akaunti yako ya benki.
Kwa upande mwingine, mifuko mingi sasa inatumia mifumo ya kidijitali (kama vile Lango la Wanachama) kupokea maombi. Jisajili na kutumia vyombo hivi kuwezesha usajili wako na upokeaji wa mafao kwa urahisi na kwa wakati.
Pia, kuwa mwaminifu na kufahamu masharti ya fao unalolomba. Usitoe taarifa za uwongo au udanganyifu wowote unapoomba mafao yako. Udanganyifu ni kosa kubwa linaloweza kusababisha kunyimwa mafao yako kabisa na kuchukuliwa hatua za kisheria dhidi yako. Mifuko ya hifadhi ya jamii inalinda haki zako, lakini wewe pia wajibu wako kuwa mwaminifu na mkweli.
Mwisho, kumbuka kuwa mafao haya ni haki yako kama mwanachama, lakini kila fao lina masharti na masharti yake maalum. Kabla ya kuomba, jua vigezo na masharti ya fao husika.
Kwa mfano, Fao la Uzee linapwa kwa mwanachama aliyestaafu kazi; Fao la Uzazi linapwa kwa mwanachama mwanamke aliyejifungua au aliyepata upotezaji wa mimba iliyofikia wiki 20; wakati Fao la Kupoteza Ajira linalipwa kwa mwanachama aliyeachishwa kazi kwa sababu zisizotokana na hiari yake mwenyewe.
Kuchukua hatua hizi zitakukinga na kuhakikisha unapata msaada wote unaostahili kwa wakati ufaao.
Thomas Ndipo Mwakibuja ni mtaalamu wa hifadhi ya jamii. Kwa mrejesho, anapatikana kupitia thomasmwakibuja@gmail.com au +255 767 879 281.
